طراحی صنعتی چيست ؟

طراحی صنعتی به عنوان يك رشته و شغل، آميخته‌اي است از علم و هنر. هر يك از دو ركن علم و هنر آنچنان جايگاه محكم و استواري در پيكره طراحی صنعتی دارند كه با حذف هر كدام، روند طراحی صنعتی به سرانجام نرسيده و نهایتاً نتيجه كار يا به سمت صنعت صرف منحرف شده و يا به سوی هنر صرف.

با اين توصيف مي‌توان اولاً به اين نتيجه رسيد كه طراحی صنعتی به ‌حق نام مناسبی برای اين رشته است، و دوم اينكه رشته‌های بالا كاربرد مشخصي در طراحی صنعتی دارند. به اين معنا كه طراح صنعتی الزاماً بايد تسلط و اشراف كافي به موضوعات رشته‌های بالا را تا حدي كه هدفش تامين گردد داشته باشد. در طراحی صنعتی هرگز يادگيری مستقل و صرف مكانيك، نقاشي، گرافيك يا غيره كمكي نمي‌كند، بلكه لازم است تا بسته به نياز و هدف مشخص، اقدام به تحقيق و گردآوري اطلاعات در زمينه مورد نياز نمود.

بنابراين ميتوان گفت كه طراحی صنعتی رشته ای جامع و چند وجهی است. رشته ای كه برای كسب آن بايد از هر زمينه تخصصی، اطلاعاتی مناسب در اختيار داشت.

 تعريف طراحی صنعتی

تا به اينجا به توصيف طراحی صنعتی پرداختيم. اما تعريف طراحی صنعتی در يك كلام عبارت است از :

تعيين ويژگی‌های كمی و كيفی كالا به منظور توليد به روش‌های صنعتی 

همانگونه كه طراحی اولين حلقه از زنجير توليد يك كالا میباشد،‌ فرآيند طراحی صنعتی نيز اولين حلقه از زنجيره توليد صنعتی يك كالا بوده و معادله‌‌ای است جامع برای رسيدن به وضعيت مطلوب كالا از نظر عملكرد،‌ فرم، سليقه، تنوع‌طلبی، مد و صد البته هزينه.

 گرايش‌ها و زير گروه‌های طراحی صنعتی

رشته طراحی صنعتی گرايش‌ها و زيرگروه‌های متعددی دارد كه مهمترين آنها عبارتند از :

•  طراحی محصول : لوازم خانگی/ مبلمان اداری و خانگی / وسايل صوتی و تصويری/ ماشين‌های اداری/ نوشت‌افزار/ اسباب بازی و غيره.

•  طراحی دكوراسيون :‌ شامل دكوراسيون خانگی، اداری، تجاری و غيره.

•  طراحی  محيطی: فضا، مبلمان و چيدمان شهری و كليه فضاهای زير مجموعه آن نظير پاركها، نمايشگاهها، مراكز خريد، ايستگاههای اتوبوس و تاكسی و كليه محيطهای عمومی، تاسيسات ترافيكی و نظاير آن.

•  طراحی خودرو : طراحی بدنه و نماي داخلي خودرو.

•  طراحی بسته‌بندی : بسته بندی كالا و محصولات مختلف.

•  طراحی اصلاحی : اصلاح خصوصيات عملكردی يا فرمی يك محصول به منظور بهبود كارايی آن.

 سبك‌ها، الگوها و متدهای طراحی صنعتی

در روند طراحی صنعتی نيز مانند خيلي از زمينه‌های ديگر الگوها و سبك‌های مختلفي وجود دارد كه مجموعه‌اي از ويژگي‌ها و خصوصيات از پيش تعيين شده را برای سهولت كار در اختيار طراح قرار مي‌دهد. بنابراين هر طراح صنعتی برای طراحی هر يك از موارد بالا مي‌تواند بر اساس شرايط كاري خود، از يك يا چند الگوي طراحی زير برای خلق ايده و طرح خود بهره ببرد. در اينجا به دو عنوان از اين الگوها و سبك‌ها اشاره مي‌گردد :

 الگوي طراحی برای آينده :‌ طراحی كالا و محصول با استفاده از المان‌ها و نمادهای فوق پيشرفته و بسيار مدرن و حتي تخيلي.

 الگوهای طبيعي : طراحی كالا و محصول بر اساس عملكرد و يا فرم زندگي و ويژگي‌های ظاهري جانوران، گياهان و طبيعت بي‌جان.

 خصوصيات يك طراح صنعتی

با توجه به گرايش‌های طراحی صنعتی، ابداع، ابتكار، خلاقيت و ايده‌پردازي از پايه‌های اساسي كار هر طراح صنعتی مي‌باشد. پس نمي‌توان به صرف وجود محصولات و روش‌های فعلي از نوآوري و ابتكار دوري جست. مسلما انسان تنوع‌طلب است و با توجه به همين اصل است كه نوآوري در فرم ظاهري كالا و توليدات ضروري مينمايد و از آن مهمتر نيازهای عمكردي انسان چنان وسيع و روزافزون است كه خلاقيت، اختراع و ابتكار در كاركرد توليدات و محصولات جايگاهي بس مهمتر مي يابد.

به عنوان مثال شما هيچگاه از بهترين غذا و يا لباس مورد علاقه خود به شكل پيوسته و پشت سر هم استفاده نمی‌كنيد و اين بدليل دوری از تكرار و روزمره شدن آنها می‌باشد. بنابراين پاسخ به تنوع‌طلبی استفاده‌كننده نیز يكی ازعوامل مهم كار یک طراح صنعتی در جهت رسيدن به طرح مطلوب است.

همچنين با ارائه و تعريف روشها و سبكهای جديد زندگي انسان (مثل آپارتمان نشيني، مسافرتهای هوايی طولاني مدت، جنگهای مدرن، مسابقات اسكی سرعت كه همگي الگوهایی جديد از زندگي انسان و زمينه بروز نيازهای جديد میباشند) ضرورتها و نيازمنديهای جديدي در خصوص ابزار و روشها بروز ميكند كه نيازمند نگرش و ديد عميق طراح برای ارائه روشها و راه حلهائی راهگشا در قالب ابزار و كالا و توليدات نوين میباشد.

همواره در پروسه طراحی يك علت خارجي يا يك مخاطب غير از خود طراح وجود دارد كه نياز طراحی را مطرح مي‌كند. و اينكه طراح صرفاً به رفع نياز مخاطب توجه و تامل داشته باشد اصلي از اصول اوليه طراحی صنعتی میباشد كه مخاطب مداري ناميده ميشود.

طراح با توجه به علم و هنر طراحی، محصول، محيط و يا روشي را برای مخاطب خلق ميكند كه خواسته‌های تعريف شده او را در جهت حصول به هدف معيني (مثلاً كسب امنيت، آرامش، سهولت استفاده، قيمت ارزان، آرامش و يا حتي لذت) مهيا سازد. طراحان صنعتی آشتی ‌دهندگان صنعت، ‌هنر و اقتصاد هستند و در تمام كارخانجات و خطوط توليد دنيا در راس هرم مديريت توليد كالا و محصولات قرار دارند.

ايجاد هويت واحد برای يك كالا يا يك گروه كالايی و يا حتی تمامی كالاهای توليدی يك شركت از ديگر وظايف طراح صنعتی است. بنابراين آنچه كه شما به عنوان هويت توليدات شركت‌هائی همچون SONY، BMW، Adidas، Arcopal و يا نظاير آن می‌شناسيد، نتيجه مستقيم تفکر و خلاقیت طراحان صنعتی اين شركت‌ها می‌باشد.

طراحی محصول

طراحی محصول (PRODUCT DESIGN) يكي از گرايشهای مهندسی طراحی صنعتی بوده و عبارت است از روند طراحی يک محصول و کالا با هدف توليد صنعتی.

روند طراحی محصول را ميتوان (و بلكه لازم است تا) با بکارگيری کامپيوتر به عنوان ابزار طراحی، آناليز، نقشه کشي، حجم سازی و مدلسازی و ارائه (PRESENTATION) تسريع، تصحيح و بهينه سازی نمود.

برخی مراحل طراحی محصول عبارتند از :

1 - تحقيقات و پژوهش های بازار

2 - آناليز نمونه های احتمالی موجود

3 - مرحله تعيين هدف

4 - مرحله ايده پردازی و خلاقيت

5 - مرحله طراحی اوليه

6 - مرحله تعديل طراحی

7 - مرحله طراحی نهایی

8 - مرحله نمونه سازی كامپيوتری

9 - مرحله تعديل عملكردی

در روند كامپيوتری طراحی محصول ميتوان هر کالايي را پيش از توليد درون کامپيوتر مشاهده و آناليز نموده و از زواياي مختلف بررسي کرد. همچنين با استفاده از توان بالای محاسباتي کامپيوتر ميتوان محاسبات مختلف مراحل طراحی و توليد را با سرعت و سهولت و دقت راهبري نمود.

تكنولوژیهای موسوم به سی. ان. سی (CNC : COMPUTER NUMERIC CONTROL) امروزه اين امكان را فراهم آورده تا فايل خروجي حاصل از طراحی قطعات صنعتی توسط نرم افزارهای نقشه كشي و طراحی فني و مهندسي نظیر اتوکد را مستقيما به ماشين ابزار سپرد و قطعه مورد نظر را با دقت غير قابل رقابتي در حد میکرون از دستگاه تحويل گرفت.

برآیند با بكارگيری روند علمي و خلاقانه طراحی صنعتی آمادگی دارد تا اين دانش را برای تمامی واحدهای توليدی ايرانی بكار گرفته و افقهای تازه اي از طراحی و توليد ايرانی را برای مخاطب ايرانی معرفی نمايد.

انواع زمينه های کاربرد طراحی كامپيوتری محصول عبارتند از :

1 - طراحی كامپيوتری لوازم خانگي

2 - طراحی كامپيوتری مبلمان خانگي؛ اداري و تجاري

3 - طراحی كامپيوتری لوازم صوتي و تصويري

4 - طراحی كامپيوتری كامپيوتر و ماشينهای اداري

5 - طراحی كامپيوتری اسباب بازي و لوازم ورزشي

6 - طراحی كامپيوتری طلا؛ جواهر و ساعت